Từ năm 2008, Hoa Kỳ phát huy sáng kiến của bốn nước trong
vành cung Thái Bình dương từ Châu Á qua Châu Mỹ để mở ra kỷ nguyên tự do mậu
dịch giữa các nước trong khu vực. Sau đó, nhiều nước khác tham gia, đáng kể
nhất thì có Nhật Bản với nền kinh tế đứng hạng ba thế giới về sản lượng và có
sức xuất khẩu rất mạnh. Sau khi nhậm chức vào đầu năm 2009, Tổng thống Barack
Obama thúc đẩy sáng kiến này với tiêu chí là hoàn thành vào năm 2011. Từ đó đến
nay, Hoa Kỳ cùng Nhật Bản và 10 nước khác là Úc, Brunei, Singapore, Canada,
Mexico, Chile, Malaysia, New Zealand, Peru và Việt Nam đã có 20 vòng đàm phán
mà việc chưa xong.
Một trong nhiều trở ngại TPP xuất phát từ nước Mỹ, là đối
tác số một vì có thị trường nhập khẩu lớn nhất, là đảng Dân Chủ bên trong
Quốc hội Hoa Kỳ có xu hướng bảo hộ mậu dịch và đòi thu hồi thủ tục thương
thuyết gọn và nhanh của Hành pháp để họ can thiệp vào tiến trình thương thuyết.
Hoa Kỳ là một nước dân chủ đa nguyên cho nên trong mọi
việc thương thuyết làm ăn với nước ngoài thì đều phải tôn trọng quyền lợi của
mọi thành phần kinh tế và đấy là một đặc tính đáng chú ý vì giải thích nhiều
phản ứng chống đối hoặc ủng hộ các cam kết của quốc gia. Việc đàm phán hiệp
định TPP cũng có gặp trở ngại đó với nhiều tiết lộ bên trong tiến trình thương
thảo để tác động vào dư luận, chính trường và Quốc hội.
Vì là một thị trường lớn và mở ra ngoài, từ năm 1974,
Quốc hội Hoa Kỳ có đạo luật ủy nhiệm cho Hành pháp, tức là Nội các của Tổng
thống, quyền đàm phán thương mại với các nước cho đến khi hoàn tất thì trình bày
trọn gói cho lưỡng viện Quốc hội biểu quyết với đa số. Đạo luật Phát huy Thương
mại ấy lập ra thủ tục thương thuyết nhanh và gọn, gọi là "Fast Track",
cứ năm năm lại tái tục một lần. Từ năm 2012, việc tái tục ấy bị đình trệ vì sức
cản của đảng Dân Chủ và nhiều nghiệp đoàn bên
trong, làm Chính quyền Obama bị bó tay trong
việc thương thuyết.
Sau cuộc bầu cử năm ngoái, đảng Cộng Hòa chiếm đa số tại
cả hai viện trên dưới của Quốc hội và có xu hướng truyền thống là phát huy tự
do mậu dịch nên sẽ giúp Tổng thống Obama thuộc đảng Dân Chủ có thể vượt qua trở
ngại này và sớm hoàn thành trọn gói TPP trong năm 2015 or đầu 2016
Chúng ta nên nhớ một quy luật chung là khi tiền của mình
lên giá thì hàng hóa mình bán ra ngoài sẽ có giá cao hơn nên khó cạnh tranh
hơn. Ngược lại, khi đồng tiền sụt giá thì hàng của mình rẻ hơn sẽ dễ bán hơn.
Hoàn cảnh trái chiều hiện nay là kinh tế Mỹ tạm hồi phục
so với các nền kinh tế Âu, Nhật, China thì đô la lên giá và gây vấn đề cho các
doanh nghiệp xuất khẩu của Hoa Kỳ. Trái lại, vì sản xuất bị trì trệ hoặc suy
trầm thì nhiều nước ráo riết bơm tiền kích thích làm tiền nhiều và rẻ sẽ đánh
sụt tỷ giá đồng bạc và mặc nhiên giúp cho xuất khẩu. Khi các nước ngoài Hoa Kỳ
đều ráo riết hạ lãi suất rồi bơm tiền như vậy thì ta có nạn thi đua phá giá
trong tinh thần tranh thủ quyền lợi riêng mà bất kể đến hậu quả cho nước khác. Đấy là trận chiến ngoại tệ
vì nhiều nước mặc nhiên đẩy tỷ giá hay hạ lãi suất đồng tiền nước mình tới đáy
để thoát hiểm và gây vấn đề cho thiên hạ.
Có 3 loại vấn đề để người đọc mường tượng ra trận đánh rắc rối trong chính trường và trên thị trường của nước Mỹ.
Thứ nhất là thủ tục pháp lý để Đặc sứ Thương mại có thể đại diện
Hành pháp mà rộng quyền thương thuyết với các nước cho đến khi hoàn tất thì xin
Quốc hội biểu quyết để thông qua.
Thứ hai là nội dung thương thuyết bao hàm nhiều quy định về thuế
suất mậu dịch vốn phải thỏa mãn giới xuất cảng lẫn giới nhập hàng từ bên ngoài
vào để chế biến ra thành phẩm cho thị trường Mỹ.
Vấn đề thứ ba là tỷ giá đồng tiền cao hay thấp khiến hàng của mình đắt
hay rẻ. Hai vấn đề sau này lại gây mâu thuẫn cho tiến trình đàm phán hiệp định
TPP vì cột tay Đặc sứ Thương mại Hoa Kỳ.
Khi thương thuyết về quy chế xuất nhập khẩu thì ai cũng muốn
hạ thuế suất và hạn ngạch để khuếch trương mậu dịch giữa các nước. Nhưng nếu
nước A đồng ý giảm thuế nhập nội để hàng hóa của Mỹ bán cho dễ mà lại can thiệp
vào thị trường ngoại hối để có tỷ giá đồng tiền nước A thấp hơn và dễ bán hàng
hơn thì có nghĩa là nước này nhường một bước về mâụ dịch mà lại lấn một bước về
ngoại hối. Đấy là khung cảnh chung của trận đánh bên trong Hoa Kỳ hiện nay.
Nói chung thì có hai phe lâm chiến tại Hoa Kỳ.
Một số dân biểu nghị sĩ, nghiệp đoàn và doanh nghiệp chế biến
tại Mỹ thì đòi bao gồm vấn đề ngoại hối vào
tiến trình đàm phán mậu dịch để tránh cái nạn tay này thì cho mà tay kia lấy
lại.
Thí dụ như Nhật hạ hàng rào quan thuế để hàng Mỹ dễ bán
tại Nhật, mà Ngân hàng Trung ương Nhật lại bơm tiền ra và mặc nhiên can thiệp
vào thị trường ngoại hối để có đồng bạc rẻ hơn và dễ bán hàng Nhật cho thị
trường Hoa Kỳ. Họ gọi đó là nạn cạnh tranh bất chính bằng ngoại tệ rẻ. Các
doanh nghiệp xe hơi Mỹ đều ủng hộ việc này. Họ đang vận động không cho tái tục
thủ tục thương thuyết nhanh và dọa là sẽ chống hiệp định TPP nếu không có điều
khoản trừng phạt nạn lũng đoạn ngoại hối. Tất nhiên là nếu lại có điều khoản ấy
thì các đối tác kia lại không chịu
Ngược lại, Hành pháp Obama và các tập đoàn đa quốc của Hoa Kỳ có hàng
hoá và dịch vụ trên toàn cầu thì nêu ý kiến là phải tách biệt hai loại vấn đề
này thì mới khai thông được ách tắc. Cụ thể là Đặc sứ Thương mại nên tập trung
giải quyết những trở ngại về mậu dịch với các đối tác. Còn lại, nếu xứ nào can
thiệp vào thị trường ngoại hối hoặc vi phạm cái tội gọi là lũng đoạn ngoại tệ
thì vấn đề sẽ do Bộ Ngân khố điều tra và xử lý. Ngoài ra, Chính quyền Obama
cũng chủ trương là sẽ nêu vấn đề ngoại hối đó trên các diễn đàn quốc tế như hội
nghị G-20 hoặc qua cơ chế chuyên trách là Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF
Từ nhiều năm qua, Chính quyền Obama hết nêu vấn đề lũng
đoạn như vậy và cũng chẳng còn kết án Trung Quốc nữa dù Quốc hội có nhắc nhở
hoài. Nhưng ngày nay, nạn chiến tranh ngoại tệ đã lan rộng và Quỹ IMF hay các
diễn đàn quốc tế chưa đề ra biện pháp giải quyết, vốn dĩ là điều không dễ.
Chính là chuyện ấy mới khiến nhiều phe phái tại Mỹ nhảy vào cuộc và đòi gài
thêm biện pháp trừng phạt về ngoại hối vào nội dung đàm phán hiệp định TPP và
nếu không được thì sẽ không cho tái tục đạo luật về thủ tục Fast Track.
Chúng ta cũng chẳng quên rằng phe cực tả trong đảng Dân
Chủ vẫn còn khá mạnh và triệt để cột tay Hành pháp Dân Chủ với nhiều điều kiện
về môi sinh, lao động và kinh doanh nên Hành pháp Obama rất khó xoay trở trước
sức ép ở bên trong nội bộ. Nạn USD lên giá quá mạnh càng chẳng giúp gì cho việc
khai thông vì giới kinh tế tính ra là mỗi khi đô la tăng 1% so với các ngoại tệ
mạnh khác thì kinh tế Mỹ có thể thiệt mất 35 tỷ đô la trong mấy năm sau.
Chính quyền Barack Obama mất khà năng lãnh đạo trong thực
tế vì không giải thích nổi từ nội bộ Dân Chủ ra tới Quốc hội mối quan tâm của
mình về cái vấn đề khá thiết thực cho nhiều người. Nếu giải thích được và chứng minh là sẽ tích cực giải quyết
chuyện ngoại hối qua nhiều phương thức khác,
kể cả một số biện pháp cụ thể từ Bộ Ngân khố, thì may ra giải tỏa được nhiều
chướng ngại về pháp lý lẫn chính trị để thúc đẩy việc đàm phán hiệp ước TPP cho
đến khi có kết quả. Ngày nay, sự lần lữa đó lại khiến hồ sơ TPP trở thành con
tin trong một trận đánh nội bộ của nước Mỹ. Vì vậy, cái tiêu chí hoàn thành hồ
sơ TPP trong năm nay có thể bị đẩy qua năm tới. Mà năm tới lại là một năm có
Tổng tuyển cử nên chính trường Mỹ lại càng thêm sôi sục với nhiều vấn đề mới.
Nếu muốn khai thông hồ sơ và chứng tỏ khả năng lãnh đạo
của nước Mỹ với các quốc gia khác thì Hành pháp Hoa Kỳ phải yêu cầu hai bộ Ngân
khố và Thương mại lẫn Đặc sứ về Thương mại cùng thảo luận với nhau rồi gặp Chủ
tịch các ủy ban liên hệ tại Thượng và Hạ viện để điều trần về từng biện pháp sẽ
áp dụng. Mục đích là để chứng tỏ thứ
nhất là sự quan tâm của Chính phủ, thứ hai là để thuyết phục về khả năng xử lý
vấn đề. Khi đó, và với sự hỗ trợ của đảng Cộng Hoà, may ra Quốc hội sẽ đồng
ý cho Tổng thống áp dụng quyền thương thảo nhanh gọn mà đạt một số kết quả đàm
phán về hồ sơ TPP. Trong hiện tại và qua cách ứng xử với Quốc hội mới, người ta
khó tin là Hành pháp Obama sẽ cố gắng được như vậy và chuyện TPP lại bị đình
hoãn nữa.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét